Al weken draag ik een verhaal met me mee. Eigenlijk een ‘spoiler’. Iets wat je misschien liever niet leest. Toch heb ik het geschreven. Als oproep om goed om je heen te kijken en op te komen voor wie er tussen wal en schip raakt. Want zulke mensen vind je niet alleen op straat. Maar ook veel dichterbij - in jouw organisatie, afdeling of team.

Neurowetenschappers ontdekken een tiendelig empathisch circuit. Evolutiebiologen beweren dat mensen van nature empathisch en coöperatief zijn. Kinderpsychologen zeggen dat peuters van een jaar of drie de wereld al vanuit het perspectief van de ander kunnen zien. Buiten kijf staat dat onze aard een empathische kant heeft die net zo sterk is als onze zelfzuchtige innerlijke driften. Da’s goed nieuws.

Als je mensen vraagt: ‘Wat heb jij als luisteraar vooral te leren?’, dan komen ze steevast met antwoorden uit de categorie ‘kansloos’. Of ze hebben ergens teveel van en dat willen ze kwijt (ongeduld, onrust, oordeel etc.). Of ze hebben ergens te weinig van en dat willen ze toevoegen (interesse, mensgerichtheid, waardering). Maar dat waar we teveel van hebben, raken we niet kwijt. En dat wat we niet hebben, vinden we niet. Dat hoeft ook niet. Het gaat er juist om dat je mét - en niet voorbíj - jezelf naar de ander luistert.

Met veel theater schetst het Hoofd Opleidingen de cultuur van de organisatie waar ik te gast ben. Jammer dat ik het niet gefilmd heb, het ziet er indrukwekkend uit. Hij zegt: ‘Het ligt niet aan mij!’ en kijkt ondertussen met een verontschuldigend gezicht naar boven, naar onder, naar rechts en naar links. En onderstreept die gebaren met: ‘Dat begrijp jij toch ook wel?!’ Hij heeft een van de hoogste bazen onlangs een e-mail gestuurd met de tekst: ‘Ik functioneer niet goed en daarover wil ik met je praten’. Een truc om met hem in gesprek te raken over het allergrootste probleem van deze organisatie: het totale ontbreken van een leercultuur. ‘Moet je horen...’, vertrouwt hij mij met een complotachtige stem toe.