Moedige dialoog

Jij wilt vast ook dat mensen je aardig vinden. Je zit echt niet te wachten op afkeuring, zeker niet van (groepen) mensen waar je graag bij wilt horen. Als het maar even kan, zorg je ervoor dat je niet terechtkomt in situaties die je een gevoel van falen, onbekwaamheid of minderwaardigheid geven. We houden niet van gezichtsverlies. We zijn bijzonder kwetsbaar als het om onze identiteit gaat. Erving Goffman schreef in 1959 al hoe wij in interactie voortdurend druk zijn met het reguleren van de indruk die we op anderen maken. Die gevoeligheid voor aantasting van onze identiteit heeft grote gevolgen voor het verloop van gesprekken. Daar kwam ik vorige week ook maar weer eens achter.

PLAY

We zitten met een groep young professionals. De sfeer is uitstekend. Ik heb mezelf net verrast. Ik wilde zeggen: ‘Als je van je leven een kunstwerk wilt maken, dan gaat het erom dat je het dynamisch evenwicht tussen ‘losstaan’ en ‘in verbinding zijn’ goed kunt hanteren.’ Maar ik maak de zin niet eens af. Omdat ik voel dat het misschien wel níét het belangrijkste is om van je leven een kunstwerk te maken, maar het leven toe te staan een kunstwerk van jóú te maken. Na mijn lekker uit de hand gelopen inleiding krijgt de groep instructie van Ivo. Of ze hun vijf belangrijkste relaties op een rijtje willen zetten. En daarna: of ze die ter plekke een appje willen sturen over wat zij denken dat die ander in het contact graag van hen ontvangt. Relaties zijn een kwestie van geven en ontvangen, zo luidt het verhaal. Het is goed om dat geven en ontvangen af en toe expliciet te maken. Braaf doen we wat Ivo vraagt.

Kunstenaar

Een paar weken later doe ik een bakkie bij een vriend. Hij vertelt me dat hij de tweede helft van zijn leven minder bezig wil zijn met kennis en meer met schoonheid. Hij gaat de kunstenaar in zichzelf meer ruimte geven. En … hij wil ook graag nog even terugkomen op het appje dat ik hem stuurde met mijn gok naar wat hij zoekt te ontvangen in onze relatie. Hij heeft het niet eerder gezegd, maar hij is soms een beetje bang voor wat mijn woorden – niet kwaad bedoeld, daar is hij van overtuigd – met hem doen. Ik vraag om een voorbeeld. Hij vertelt dat ik in mijn vorige bezoek bij het zien van een kunstwerk dat hij onder handen had, gezegd heb: ‘Dat lijkt me heerlijk, zo’n uit de hand gelopen hobby!’ Dat heeft hem gekwetst. Voor hem is wat hij mij liet zien veel meer dan een hobby. Het is zijn bijdrage aan schoonheid in de wereld. En ik dacht nog wel dat ik iets waarderends had gezegd …

Opluchting voelen

Er volgen meer voorbeelden. Niet alleen van hem over mij, maar ook van mij over hem. Bij hem voel ik me soms minder, alsof hij boven me wil staan. Twee mensen die al hun leven lang vrienden zijn. Allebei bijna vijftig. Is het dan soms nog zo niet-stevig vanbinnen? Blijkbaar! In ieder geval hebben we het er met elkaar over. We besluiten iedere volgende keer dat dit aan de orde is, dat ook aan te geven. We voelen de opluchting die past bij het delen van het onbespreekbare.

Kwetsbare identiteiten

Hoe doe jij dat? Laat je uit het contact weg wat zo gevoelig is vanbinnen? Dat kan vérgaande gevolgen hebben. Selectieve waarneming, ongemak dat met emoties gepaard gaat, en de manier waarop je kennis inzet en waardeert in een gesprek: ze hebben alle drie te maken met ‘kwetsbare identiteiten’. Want als jij je niet gehoord, gerespecteerd en begrepen voelt, dan raakt je identiteit – als ouder, burger, expert etc. – in het geding. Inbrengen wat werkelijk speelt voelt kwetsbaar, maar maakt juist stevig. Wij wensen je veel moedige dialogen!