Goed werk!

De meeste mensen werken om geld te verdienen. Sommigen werken om de voldoening die het werken zelf brengt. Beide motieven zijn oké. Maar ook een tikkeltje egocentrisch. Misschien is het de moeite waard om ons aan het begin van een nieuw jaar af te vragen hoe ons werk bijdraagt aan wat deze wereld nodig heeft. Het beantwoorden van die vraag hoeft niet per se te leiden tot idealisme of (aan het andere uiterste van het spectrum) cynisme, maar kan ons plezier en onze inzet juist voeden.

Op verhaal komen

Vlak voor de kerstvakantie moedigde ik mezelf en anderen aan om op verhaal te komen. Eén verhaal hielp me daar deze vakantie bijzonder bij: ‘Leaf by Niggle’ van Tolkien.

Waar werk je aan?

Toen Tolkien een eind op weg was met ‘In de ban van de ring’ liep hij muurvast. WO II was uitgebroken en ook al hoefde de 55-jarige Tolkien niet naar het front, de oorlog maakte hem (die de verschrikkingen van WO I van dichtbij had meegemaakt) onzeker. Wanhopig begon hij zich af te vragen of hij zijn levenswerk ooit af zou krijgen. Dat verlamde hem. Twee dingen brachten zijn denkkracht en verbeelding weer op gang. Eentje was het schrijven van ‘Leaf by Niggle’.

Niggle is een kleine, onbetekende schilder. Hij heeft één beeld dat hij in het bijzonder probeert te schilderen: een blad, of eigenlijk een hele boom met bladeren en daarachter een landschap. Hij werkt eraan maar krijgt zelden iets af. Daar zijn twee redenen voor. In de eerste plaats kan hij beter bladeren schilderen dan bomen en besteedt hij meestal veel tijd aan een enkel blad. Daarnaast heeft hij een ‘vriendelijk hart’ en dus wordt hij voortdurend afgeleid door mensen die een beroep op hem doen. Hij krijgt zijn levenswerk dan ook niet af. Een deel van zijn doek wordt na zijn dood gevonden (een enkel blad) en krijgt een plekje in een verweghoekje in een stedelijk museum onder de titel ‘Leaf by Niggle’.

Maar het verhaal is daarmee niet af. Want na zijn dood wordt Niggle op de trein gezet naar de bergen van het hiernamaals. Als beloning komt hij in het landschap van zijn eigen schilderij terecht en ziet daar ‘zijn boom’ helemaal af staan … ‘Met bladeren die zich ontvouwden, takken die groeiden en bogen in de wind die Niggle zo vaak had gevoeld of vermoed, en zo vaak niet had kunnen vastleggen. Hij staarde naar de boom en langzaam hief hij zijn armen op en opende ze wijd. ‘Het is een geschenk’, zei hij. Daarmee zowel verwijzend naar zijn kunst als naar het resultaat daarvan; maar hij gebruikte het woord vrij letterlijk.’

De boom bestaat echt

Ik verbeeld me dat ik dingen bereik. Maar ontdek dat ik nauwelijks in staat ben om ze ook voor elkaar te krijgen. Ik wil liever succesvol zijn dan vergeten worden. En ik zoek hoe ik verschil kan maken. Soms voel ik dat ik eindelijk ‘een blad af heb’. Nog vaker dat ik maar wat aanrommel. Toch geloof ik dat ik feeling heb met iets van een andere wereld. En dat mijn visie over ‘in openheid verbonden zijn’ niet slechts idealistisch is of zó onhaalbaar dat het me wel cynisch moet maken. Maar dat de boom waaraan ik werk – in de overtuiging dat ik die nooit af zal krijgen – echt bestaat.

Het is er al

Juist wat tijdloos en onveranderlijk is en geen innovatie of renovatie nodig heeft (liefde, plezier, veiligheid, gezondheid, echt contact etc.), is de moeite waard om aan te werken. Niet omdat we dat kunnen maken, maar omdat het ons doorkijkjes geeft naar een andere werkelijkheid die echt(er) is.

Daarom raak ik niet bij voorbaat moedeloos omdat ik maar weinig af zal krijgen dit jaar, maar doe ik mijn werk met liefde, plezier en rust. In de hoop dat ik op de beste momenten van dit jaar iets van die nieuwe wereld kan laten zien.

P.S.
Ik schreef: ‘Twee dingen brachten de denkkracht en verbeelding van Tolkien weer aan de gang’. Naast het schrijven van ‘Leaf by Niggle’ was dat de liefdevolle aansporing van een vriend (C.S. Lewis). Wie kan zonder?