Hete brij

Als het moeilijk wordt. Als het schuurt of meer lijkt te vragen dan we willen geven. Juist dán hebben mensen regelmatig de neiging om eromheen te bewegen. Ik ook. Wat dan helpt, is dat iemand ons laat zien dat we aan het vermijden zijn. Een ander mens die ons even een spiegel voorhoudt. Wees niet bang om erin te kijken. Ook niet om af en toe zo’n spiegel te zijn. We hebben elkaar gewoon nodig om te zien wat er wél is maar wat we soms liever níét zien.

Ontwijken

Drie jonge mensen. Samen vormen ze het MT van een medische toeleverancier. Ze kijken lachend in mijn camera. We ontmoeten elkaar voor het eerst. In Teams. Hun vraag: kunnen we samen verkennen hoe we het luisteren in onze organisatie kunnen verbeteren? Ze lichten die vraag om de beurt toe. Ik hoor woorden als ‘bedrijfsbreed samenwerken’, ‘zelfstandig’, ‘verantwoordelijk’, ‘actie’, ‘verbinding’, ‘afspraken nakomen’, ‘aanspreekcultuur’, ‘waardevrij spreken’ (anders voelen mensen zich snel aangevallen) en de mooiste: ‘geen ritme zonder vertrouwen’. Ik snap er weinig van en stel een paar vragen om duidelijker te krijgen wat ze willen, en waarom. Maar dat helpt niet echt. Op hun vraag: ‘Wat kun je voor ons doen?’ moet ik het antwoord dan ook schuldig blijven.

Verplaatsen

Wat ik in dit soort situaties nagenoeg automatisch doe, is mij verplaatsen in een van hun medewerkers. Hoe moet het zijn om in hun team te werken? Het antwoord breng ik hardop in. Dat blijft altijd een gok. Ik zeg: ‘Als ik hier zou werken zou ik het gevoel hebben dat wát ik ook doe of laat, ik er altijd wel mee wegkom.’ Die blijkt raak. Daarom durf ik een stap verder te gaan en breng ik intuïtief in: ‘Volgens mij is het hier niet tijd om te luisteren, maar om te spreken. Jullie hebben het over een ‘lieve cultuur’, maar wat ik hoor en bij jullie zie is eerder ‘lievig’. De slag die jullie willen maken zit – zo zeggen jullie zelf – niet in het emotioneel maar in het actiegericht luisteren. Het lijkt tijd dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, te beginnen bij jullie!’

Concreet zijn

Het blijft even stil. Dan zegt een van de drie: ‘Grappig, een vriendin van mij zegt vaak als ik over mijn werk praat: het lijkt wel een kleuterschool.’ Ja, reageert haar collega, ‘maar ik voel er weinig voor om politieagent te spelen’. De derde zegt: ‘Je hebt helemaal gelijk, we zijn bij de kern, hier moet wat aan gebeuren. Welk traject zie jij voor je om van een ‘lievige’ naar een professionele cultuur te komen?’ Ik zie helemaal geen traject voor me, maar drie ‘lievige’ mensen. Mensen die om de hete brij heen draaien en zo in het klein een demo geven van wat er in het geheel misschien wel aan de hand is. Een fractaal patroon heet dat. Ik zeg: ‘Tijd om door te pakken. Niet in abstracties, maar zo concreet mogelijk. Op het niveau van gedrag. Zo van: hier gaan we mee door, dit doen we vanaf nu niet meer, en met dit gedrag gaan we starten. Dan aan de slag – en goed reflecteren op wat we met elkaar leren organiseren. Als het hier gewoon was – maar dat is het juist niet – zou ik zeggen: niks traject, gewoon dóén!’

Laten we elkaar helpen om niet onnodig om dingen heen te draaien!