Recht voor z'n raap

Kinderen geven je dingen terug zoals zij ze zien. Ongefilterd. Op de vraag: ‘Wat doet jouw vader?’ antwoordde mijn zoon jaren geleden zonder blikken of blozen: ‘Die praat over luisteren.’ Au! De laatste maanden oefen ik met het ‘minder gefilterd’ teruggeven van wat ik bij anderen zie. Met wisselend succes …

Zien hoe iemand zich voelt

We zitten met een onderwijsteam rond een laken met daarop zestig woorden in vijf behoeftecategorieën. Ieder heeft een setje emotiewijzers vast. Dat zijn veelkleurige driehoekjes die voor de zeven basisemoties staan: schaamte, verdriet, angst, walging, boosheid, blijdschap en verbazing. Terwijl ik de kring rondkijk, blijft mijn blik steken bij een frisse, jonge, Friese dame. Ik pak het gele driehoekje ‘bang’ en leg dat op het laken bij de behoefte aan ‘ordening’. Daarna kijk ik haar aan en vraag: ‘Voel jij je onzeker omdat je behoefte hebt aan ordening, terwijl je leven wat onoverzichtelijk is geworden door wat er gebeurd is?’

Awkward

Wat bedoeld is als een voorbeeld uit de losse pols, veroorzaakt bij haar een ‘rood hoofd’. Ik voel me plaatsvervangend ongemakkelijk. Niet handig om dit zo in de grote groep te doen. Soms denk je dat je maar wat doet. Maar als je er goed naar kijkt, blijkt het toch anders te zijn. Je ziet veel meer dan je denkt of kunt weten.

Check

Een paar dagen later krijg ik een e-mail van haar:

‘Misschien was het een toevalstreffer, of kun je dingen gewoon heel goed aanvoelen (wauw!). Je random voorbeeld van afgelopen woensdag over mijn onzekerheid en mijn behoefte om te ordenen sloeg de spijker op z’n kop. Dat is precies het proces waar ik op dit moment in zit, vooral ook wat er zich privé heeft afgespeeld de afgelopen jaren. Dat hele proces maakt onzeker. Ordening is precies wat nodig is om weer grip te krijgen. Dank je wel nog voor het benoemen! Je doet goed werk!’

Luisteren is kijken

Heb ik geluk dat zij het zo oppakt. Want het kan ook heel andere dingen bij mensen losmaken als ze zo – midden tussen hun collega’s – erkenning krijgen voor wat onzeker voelt. Weet dat je meer ziet en voelt dan je denkt. Blijf zoeken hoe je dat kunt gebruiken om te helpen. En leer van wat er nog niet helemaal goed gaat, denk ik dan …