Onzinbanen

Verschillende mensen wijzen me deze week op de uitzending ‘Mijn bullshitbaan’ van VPRO Tegenlicht (24 maart). Meer dan twintig procent van de werkende mensen in het Westen heeft het idee dat hun werk helemaal geen zin heeft. Antropoloog David Graeber ‘vecht’ al jaren tegen ‘bullshit-jobs’. Hij ontmoet veel kritiek. Vooral op zijn statistieken. Maar de kern van zijn verhaal is dat we een radicaal nieuwe kijk op werk nodig hebben. Het gaat er niet om dat je veel geld verdient, maar dat je zorg draagt voor mensen en de wereld om je heen.

Ontmaskeren

Een jonge gast begint zijn werkzame leven bij een hip reclamebureau. Na een jaar nodigt hij al zijn collega’s uit voor een interne bespreking. ‘Kom alsjeblieft, dit is heel belangrijk voor mij!’, laat hij hun weten. Tijdens de bijeenkomst bedankt hij hen dat ze er zijn en zegt:

‘Ik heb de laatste tijd veel nagedacht. Ik vraag me af: wat zijn we aan het doen? Ik ben gaan zien dat we meestal valse behoeften scheppen. We vertellen mensen dat ze alleen blij en compleet zijn als ze dat ene product kopen dat ze niet echt nodig hebben. Om die valse behoefte te creëren, zeggen we dat ze niet OK zijn zoals ze nu zijn, dat ze eruit moeten zien als de gefotoshopte onmogelijk perfecte vrouwen en mannen uit onze advertenties. Dit doen we om een product te verkopen dat in China is gemaakt, dat natuurlijke hulpbronnen verspilt en de aarde vervuilt. En dat een paar weken of maanden later ergens op een vuilstort gaat eindigen. Ik vraag me werkelijk af: is dat wat we met ons leven willen doen?’

Het verhaal komt uit ‘Reinventing Organizations’. Wat die jonge gast doet, is dapper. Waarschijnlijk betekent het: einde loopbaan. Stem geven aan wat je hoopt en verlangt, voelt misschien riskant. Omdat het in veel werkomgevingen ook riskant is. En toch ...

Gewetensvraag

Als je durft, vraag jezelf dan: Welk deel van mijn werk draagt echt bij aan het welzijn van mensen en een betere wereld? Ben ik daar tevreden mee? En zo niet, wanneer ga ik daar iets aan doen?

Better to lose your live than to waste it!