Dialoog en misverstand

Volgens de emeritus hoogleraar Hubert Hermans is er in de maatschappij én in onszelf sprake van een voortdurende dialoog. Een onvergetelijke ontmoeting met hem leerde me dat dialoog en misverstand bij elkaar horen. Op weg naar begrip zijn er allerlei misverstanden op te ruimen. Dus is een goede dialoog niet een kwestie van elkaar perfect aanvoelen of begrijpen, maar van misverstanden erkennen en vooronderstellingen, meningen en vooroordelen wederzijds bijstellen en corrigeren.

Stand-up Dialogue

We zijn bij een lobbyorganisatie die meer dialogisch wil gaan werken. Als begeleiders van een ‘doortrapsessie’. Kick-off mag het niet heten want deze mensen zijn al bezig met de dialoog. We verkennen waar en hoe dat nog wat meer kan. Met z’n veertigen staan ze op een streep. Wij maken hen naar elkaar toe zichtbaar: ‘Hoeveel procent van je werk bestaat uit luisteren? Verandert dat percentage als je nog meer dialogisch gaat werken? Hoe goed ben je er eigenlijk in?’

Aan het einde van deze ‘Stand-up Dialogue’ de vraag: ‘Wanneer is een dialoog voor jou geslaagd?’ Mijn collega nodigt mensen uit positie in te nemen tussen twee uitersten. Helemaal links:  ‘De dialoog is geslaagd als we echt in proces zijn geweest, als we elkaar horen en ontmoeten’. Helemaal rechts: ‘De dialoog is gelukt als er doelen worden gehaald, als de dialoog tot nuttige actie leidt’.

Miskennen

De deelnemers nemen hun positie in en er ontstaan twee ongeveer even grote groepen. In beide groepen zijn er die hun best gaan doen om mensen uit de andere groep met argumenten naar hun ‘kamp’ te lokken. Het duurt niet lang of wat er ontstaat lijkt niet op een open uitwisseling, maar eerder op een debat. Gelukkig merkt mijn collega-trainster – die dit deel van de middag begeleidt – dat op en maakt er een opmerking over. Maar dat blijkt de knuppel in het hoenderhok. Een van de deelnemers roept: ‘Nu verwijt je me van alles, terwijl ik gewoon eerlijk mijn mening geef’. Een ander vult aan: ‘Jullie polariseren. Nu worden wij gebruikt om jullie punt te maken’. De dialoog faciliteren is spannend werk.

Waarderen wat er is

In de voorbereiding op deze middag hebben we benadrukt dat we in de doortrapsessie vooral moeten waarderen wat er al is. Maar hier lopen twee begeleiders uit de rails. Verleid door het voelbare venijn in opmerkingen, blijven we vasthouden dat we gezien hebben wat we hebben gezien. En zo verzuimen we te erkennen wat een aantal van deze mensen zo scherp inbrengt. En als je niet erkent wat er wel is, dan blijft het ‘zeuren’. Daar kun je een middag lang last van hebben en de groep die je begeleidt ook.

Niet iets om trots op te zijn. Wel leerzaam. Je kunt je schoenen uittrekken, midden in een kring zetten en uitleggen dat het erom gaat dat je de moeite doet om in de schoenen van de ander te gaan staan. Maar dat blijkt nog iets anders dan het ook daadwerkelijk doen. Ook als het niet uitnodigend lijkt om je te verplaatsen in een ander, is dat wel precies wat nodig is om misverstanden te erkennen en je beeld van de ander bij te stellen.