De positieve rol van
negatieve emoties

Michelle en ik willen een boek schrijven over de rol van emoties in professionele contexten. Met daarin wat je moet weten over emoties om er in je werk profijt van te hebben. Op zo’n manier geschreven dat het je helpt om je relaties met anderen te verbeteren. Niet alleen op je werk, maar ook privé.

Dan is het goed om op een rijtje te zetten wat er al over geschreven is. Alleen in de managementboekenhoek zijn dat de afgelopen jaren al een stuk of veertig titels. En de stapel wetenschappelijke artikelen met nieuwe wetenswaardigheden over emoties is helemaal enorm (en nog lang niet uniform). Waarom zouden we daar nog een titel aan toevoegen?

Emoties brengen je wat je nodig hebt – áls je ze voelt

We hebben veel redenen om weg te blijven bij wat we voelen. Emoties hebben een nauwelijks te stoppen kracht die ons zomaar kan overvallen. En ogenschijnlijk lijken emoties vaak willekeurig en niet logisch. Dat maakt het dikwijls onplezierig om ze te ervaren. Niet voor niets noemen we de meeste emoties ‘ongewenst’ of ‘negatief’. Toch laat huidig onderzoek zien dat onze emoties een prachtig en efficiënt informatieverwerkings- en signaleringssysteem zijn, ontworpen om ons gedrag snel te reorganiseren met het oog op overleven. Als je echt wat aan je emoties wilt hebben, is het nodig dat je ze van harte welkom heet. Dat je ze signaleert, accepteert, beleeft, herkent, reguleert, communiceert, deelt en vervolgens weer loslaat.

Maar het overgrote deel van de literatuur over emoties helpt ons ‘woorden geven aan wat we voelen’. Op zich een waardevolle kwaliteit. Maar als we niet uitkijken, raken we daardoor in ons hoofd en zijn we emoties aan het analyseren. Dan raken we dus juist wég bij dat wat we voelen. Want wat we voelen, voelen we vooral níét met ons hoofd maar in de rest van ons lichaam. De literatuur leert ons op zoek te gaan naar wat er achter de emoties zit. Ze doet dat vooral door ons aan het denken te zetten over waar we behoefte aan hebben. Maar het beste leer je wat er achter je emoties zit door ze te voelen. Niet door er alleen over na te denken.

Emoties zetten je aan tot actie en geven je richting

Emoties zetten aan tot broodnodige actie. Ze hebben kracht om je aan te sturen. Iedere emotie heeft haar eigen specifieke kwaliteit of stuurkracht. Emoties zijn er om je in balans te houden. Je moet er niet van af, maar je mag er aan.

Maar de meeste literatuur leert ons het tegenovergestelde. Je leest daarin hoe we grip op onze emoties krijgen. En grip is belangrijk en nodig. Als je maar wel blijft voelen en de ‘action tendency’ die in de emotie zit, volgt. Een hele golf van recent wetenschappelijk onderzoek maakt aannemelijk dat we een denkfout maken als we ervan uitgaan dat we met ons denken ons voelen aansturen. Het blijkt eerder andersom te werken. Onze emoties zijn een veel intelligenter navigatiesysteem dan ons denken. Het gaat er niet alleen om dat we ze kunnen besturen, maar ook dat ze ons mogen besturen.

Emoties helpen je jouw relaties met anderen te verbeteren

Emoties zijn reacties in onze binnenwereld op wat er gebeurt in de buitenwereld. Ze vinden hun trigger niet zelden in relaties. Vaak zijn het reacties op wat wij beleven als een aanval (tegenover ons), een afwijzing (van ons af) of liefde (naar ons toe). Emoties hebben niet alleen een regulerende werking in de zin van ‘een aanzet om goed voor onszelf te zorgen’. Ze zetten ons ook aan tot actie als het gaat om onze relaties met anderen. Als je wilt werken aan de kwaliteit van je relaties, dan kun je het beste investeren in emotionele toegankelijkheid, ontvankelijkheid en betrokkenheid (TOB). Emoties nodigen ons uit om het contact met anderen aan te gaan over wat er bij ons vanbinnen leeft. We zijn geprogrammeerd om samen met een ander om te gaan met emoties, niet in ons eentje.

Maar de literatuur wijst ons nagenoeg uitsluitend op het belang van emoties voor ons individuele welzijn. Het adagium lijkt dat we eerst onze eigen emoties helemaal onder controle moeten hebben voordat we ons op anderen kunnen richten. Beheersen of verdringen lijken de enige twee routes om met ‘negatieve emoties’ om te gaan. Maar de manier waarop we onze emoties reguleren en verwerken is ons ‘sociale script’: onze gebruikelijke manier om signalen af te geven aan en om te gaan met anderen. Hoe beperkter dat script, hoe beperkter ons relateren aan anderen. Positief geformuleerd: hoe beter we kunnen luisteren naar wat we voelen en hoe beter we duidelijke emotionele signalen kunnen afgeven, hoe beter onze relaties zullen zijn. Dus gaat het er niet alleen om dat je emoties:

1. ... benoemt, doordenkt en begrijpt, maar vooral ook dat je ze (door)voelt.
2. ... reguleert, maar vooral ook dat je ze jou laat aansturen.
3. ... alleen op jezelf betrekt, maar vooral ook dat je ze inzet om je relaties met anderen te verbeteren.

Als lezen over emoties jou kan helpen ze te voelen, hun energie te gebruiken om richting te vinden, in actie te komen en je relaties met anderen te verbeteren … dan willen wij dat boek er wel over schrijven.