Erkenning geven

Luisteren is vooral geven. Wat je geeft, is erkenning. Daarom doet het ons zo goed als mensen naar ons luisteren. Het valideert. Je voelt gewoon dat jij en jouw verhaal ertoe doen. Dat je er mag zijn. Zo eenvoudig is het. Waarom is het voor ons dan vaak zo moeilijk om anderen precies dát te laten ervaren? Wat maakt dat we vaker miskenning dan erkenning geven?

Luisteren is beïnvloedbaar zijn

Het voelt raar. Alsof je een ark bouwt terwijl het niet eens regent. Al meer dan een jaar verzamel ik mensen om me heen die het unieke concept ‘Harthorend’ ook uitleven. Die het goed kunnen trainen. Gevoed door mensen met verstand van zaken die me verzekeren dat het de komende decennia aanvragen gaat regenen. Omdat echt luisteren, beter contact maken en vanuit dat contact helpen precies is wat we nodig hebben. Bemoedigend. Maar vooralsnog moeten we ons stinkende best doen om elk kwartaal een nieuwe zesdaagse te starten met twaalf deelnemers. Dat lukt. Maar niet vanzelf.

Loslaten

Als anderen gaan doen wat je tot nog toe zelf deed, dan doet zich een bijzonder fenomeen voor. Je laat los. Verliest het stuur. En juist zo win je een breder gehoor voor het gedachtegoed. Covey had het ook al over controle verliezen om aan invloed te winnen. Eigenlijk net als in het luisteren zelf: juist door je beïnvloedbaar op te stellen win je het contact dat nodig is om te helpen.

Erkenning geven is soms best lastig

Vanmorgen sprak ik zo’n collega-trainer. Eentje uit de 'Noach-brigade' die we De Luisterbrigade noemen. Hij gaat binnenkort een workshop Harthorend voor bestuurders verzorgen. Omdat ik dat die dag niet zelf kan doen, want dan start ik een nieuwe leergroep op. Hij heeft zich goed voorbereid. We bellen over wat hij uitgedacht heeft. Ik heb het al met wat bezorgdheid gelezen. ‘Natuurlijk zal het anders zijn als hij het doet’, heb ik mezelf geruststellend ingefluisterd. Maar toch …

Miskennen versus erkennen

Ik stel hem voor hoe het anders kan. Logisch dat hij dan met een bezwaar komt. Dat heb ik met mijn ‘ik weet het beter’ zelf veroorzaakt. Zijn bedenking klinkt ongeveer zo: ‘Maar wat als die bestuurders zeggen: ‘Als mensen bang zijn om tevoorschijn te komen, waarom zou ik als bestuurder dan al die moeite doen om te luisteren?’' Ik ben blij dat hij de vraag stelt. Maar het maakt me ook wat ongerust. Ik leg uit: ‘Luisteren gaat over erkenning geven. Als ik een bestuurder ben en de mensen naar wie ik zou willen luisteren hebben vooral angst om zich voor mij te openen, dan zou dat voor mij júíst een reden zijn om het contact aan te gaan. Het eerste waarmee je dan contact maakt, is die angst. Zoals het bij luisteren altijd begint met dat wat er nú is. In het vertrouwen dat er ruimte komt voor wat er bij hen vanbinnen óók leeft – als je kunt erkennen wat ze al laten horen. In dit geval door terug te geven dat jij wel begrijpt waarom ze ergens ook bang zijn voor het contact met jou.’

Luisteren gaat over erkenning geven

Al mijn alarmbellen rinkelen. Terecht. Luisteren is erkenning geven, maar ik demonstreer deze trainer het tegenovergestelde. Mijn reactie miskent zijn terechte vraag. Eigenlijk reageer ik met een ‘dat zie je verkeerd’. Om vervolgens een ongevraagd advies te geven dat vol zit met dingen van mezelf. Projecties, zo noemen ze die dingen.

Oordeel, angst en eigen behoefte

Als je oordeel is: ‘Je pakt het net niet helemaal’, en je angst is: ‘Dit loopt verkeerd af’, en je behoefte is: ‘Ik wil zeker weten dat het bestuurders brengt wat ze verder helpt’, dan scoor ik dus niet erg hoog op mijn eigen ‘luisterthermometer’. Luisteren vanuit oordeel, angst en eigen behoefte is niet fout. Maar het helpt het luisteren niet omdat je zoekt te ontvangen: bevestiging van je oordeel, geruststelling voor waar je bang voor bent, of dat waar je zelf behoefte aan hebt. En bij luisteren gaat het juist om geven. Ik ga dus met mijn aandacht terug naar wat ik deze collega-trainer aan erkenning kan geven. En voilà, ik luister weer.

Anders luisteren: erkennen wat er is

Of je nu een trainer bent of niet, je hebt het te doen met wat er is. En het is regelmatig een klus om dat van harte welkom te heten. Misschien noemen mensen het daarom 'actief luisteren'. Iedere keer dat dit je lukt zonder het contact met wat er in jezelf is te verliezen, ontstaat er verbinding. En dat kan jezelf en de ander echt verder helpen. Luisteren valideert (Validation, inspirerend filmpje over erkenning geven). Erken wat er is.